Uzun süredir yangınların karbon salınımı üzerindeki etkileri merak ediliyordu. Yeni bir araştırma, orman yangınlarından kaynaklanan karbondioksit emisyonlarının 2001'den bu yana küresel olarak %60 arttığını ve iklime en duyarlı kuzey boreal ormanlarının bazılarında neredeyse üç katına çıktığını ortaya koydu.
Orman yangını modellerinin benzer çevresel, insan ve iklim kontrollerinden etkilendiği bölgelerde yapılan çalışmada yangınlardaki son artışların arkasındaki temel faktörler sıralanıyor.
Orman yangınları ile orman dışı yangınlar arasındaki farkları küresel çapta inceleyen ilk çalışmalardan biri olan bu araştırmada, Avrasya ve Kuzey Amerika'daki boreal ormanları kapsayan en büyük yaşam kuşaklarının birinde, yangınlardan kaynaklanan emisyonların 2001 ile 2023 yılları arasında neredeyse üç katına çıktığını gösteriyor.
Daha geniş çapta tropikal olmayan ormanlarda önemli artışlar görülüyor ve yılda yarım milyar ton karbondioksite ulaşıyor. Araştırmanın ilginç bir tarafı da karbon emisyonlarının tropikal bölgelerden diğer bölgelere kayması.
Artan emisyonlar, sıcak hava dalgaları ve kuraklıklar sırasında görülen sıcak-kuru koşullar gibi yangına elverişli hava koşullarındaki artışla birlikte daha fazla materyalin yanmasından kaynağını alıyor.
Çalışma, son yirmi yılda orman yangınlarının yalnızca yaygınlığında değil, aynı zamanda şiddetinde de endişe verici bir artış olduğunu ortaya koyuyor. Birim yanan alan başına ne kadar karbon salındığına dayanan bir yangın şiddeti ölçüsü olan karbon yanma oranı, 2001 ile 2023 yılları arasında dünya genelindeki ormanlarda neredeyse %50 artmış görünüyor.
Orman yangınlarının hem yaygınlığında hem de şiddetinde meydana gelen artışlar, küresel olarak orman yangınlarının yaydığı karbon miktarında önemli artışlara neden oluyor. Artışların da önemli bir kısmı kuzey yarıkürede gerçekleşiyor.
Ormanlar, karbon depolama açısından dünya genelinde önemli yere sahipler. Bu nedenle sağlıklı bir şekilde korunmaları gerekiyor.
Tropikal olmayan yangınlar, yirmi yıl öncesine göre yarım milyar ton daha fazla karbon emisyonuna yol açıyor. Yangınlar karbon depolarını adeta tüketiyor.
En şiddetli yangınlardan sonra ormanların toparlanma süreci zayıf seyrediyor. Bu nedenle karbon depolamayı güçlendirmek uzun zaman alıyor.
Örneğin, orman yönetimi ve yangın önleme bölgeleri için öncelikli alanların, özellikle tropikal olmayan bölgelerde orman verimliliğinin proaktif bir şekilde izlenmesi gerekiyor. Kuzey yarıkürede, özellikle Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü coğrafyalarda, ormanların yangına dayanıklı hale getirilmesinde yarar görünüyor. Aksi takdirde orman yangınlarının küresel ısınmada ana aktörler haline geleceğinden endişe ediliyor.
Çalışmada, yangın önlemede yerel halkın mutlaka eğitimi ve yangına erken müdahalenin gerçekleşmesi, bunun için de devletlerin orman yönetimi ve yangın eğitimi konularına kaynak aktarması ön görülüyor.
