Don olayları meyve sebze üreticisinin kabusu oldu son günlerde.
Küresel ısınma ve bunun sonucu genişleyen marjlar, meyve ve sebze üretiminde yeni üretim sistemlerinin geliştirilmesi gerektiğini ortaya çıkarıyor.
Güneyde 60 yıl sonra meydana gelen don olaylarında limon ciddi zarar gördü. Bu sene limon neredeyse olmayacak gibi. Mart sonuna doğru Manisa merkez ve ilçelerinde başta üzüm bağları olmak üzere erik, kiraz ve şeftali bahçeleri, neredeyse yaz geldi artık derken eksi 5 dereceye kadar düşen hava sıcaklığı sebebiyle oluşan don olaylarından ciddi zarar gördü. Manisa bölgesi benzer afeti on yıl önce de yaşamıştı. Hatta üzümler çiçekten çıkmıştı. Lokal de olsa 2014 yılında da Gölmarmara ve Salihli çevrelerinde bağlar zarar görmüştü.
Bu sene meydana gelen don olaylarında bağlarında %100’e varan zarar meydana gelmiştir. On ilçede telafisi zor sonuçlar ortaya çıkmıştır.
Dünya kuru kayısı ihtiyacının yüzde 70’ini, yaş kayısı ihtiyacının ise yüzde 20’sini karşılayan Malatya'nın bazı bölgeleri için meteoroloji birkaç gündür uyarı yapıyor. Bazı ilçelerde sıcaklığın eksi 10 derecenin altına düşebileceği belirtiliyor.
Ordu ve Giresun çevrelerinde meydana gelen don olaylarında fındık bahçeleri ciddi zarar görmüş durumda.
Gazete manşetlerine bakılacak olursa don olaylarının verdiği zarar felaket-afet boyutlarındadır. Tarımsal sigortalarla üreticinin zararı karşılanacak gibi değildir. Halen sigorta yaptıramayan karpuz yetiştiricileri bulunmaktadır.
Yeni meyve çeşitleri, yeni yetiştirme teknikleri elbette yüksek verim ve kaliteli ürün elde etmek için sürekli yaygınlaşıyor. Televizyon kanallarında yapılan uzun reklamlar, üreticinin ilgisini çekiyor. Hemen her yerde her türlü fidan yetiştirilmeye çalışılıyor. Oysa her yerin iklim özellikleri ile meyve türlerinin ve bu türlere ait çeşitlerin iklim ve toprak isteklerinin örtüşmesi gerekiyor. Aksi takdirde don olayları başta olmak üzere hastalık ve zararlılar ciddi problem oluşturabiliyor. Son günlerde geç uyanan cevizlerin de dondan zarar gören türler arasına katılması bunu gösteriyor.
Her ne şekilde olursa olsun son don tarihleri bütün bölgelerimiz için bellidir. Don olaylarından korunmak için saman, lastik ve benzeri malzemelerin yakılması çok etkili önlemler değil. En iyi yöntemlerin başında bahçe içerisinde suyla sisleme yapmak, bahçe içinde sıcaklığı yaklaşık 5-7 derece arasında tamponlayabilmektedir. Bu amaçla yüksek basınçlı sulama sistemlerinden yararlanmak mümkündür. Don uyarısı yapıldığında, bahçe içerisinde yüksek basınçlı sulama sistemleriyle don zararını önlemek için yeni metotlar geliştirilmektedir.
Yağmurlama yönteminde, bitki su soğuduğu ve donduğu zaman, radyasyonla kaybolan ısıyı kazandırmak için eritme ısısını ortama verir. 1 gr suyun 1°C soğuması için 1 kalori ısı açığa çıkar. Eğer yaprak veya tomurcuk ince bir su filmi ile kaplanırsa, suyun donmasıyla ısı açığa çıkar ve bitki sıcaklığının 0 °C'nin altına düşmesini engellenebilir. Bir güvenli uygulamada, ıslak termometre sıcaklığı donma noktasına ulaştığı zaman yağmurlama işlemine başlamaktır. Yağmurlama işlemi bitki dokularının dayanabilmesi için mümkün olduğu kadar sürdürülmelidir. Uygulama hava sıcaklığı 0 °C'nin üzerine çıkıncaya kadar devam ettirilmelidir.
