Üzerinde en fazla hile yapılan ürünlerden biri zeytinyağıdır.
Zeytinyağının alınıp satıldığı bütün ülkelerde zeytinyağı sahtekarlıkları yüksek düzeylerdedir. Dünyanın kullandığı ansiklopedi olan Wikipedia’da yer alan zeytinyağı sahtekarlıkları içerisinde agromafya önemli yer tutuyor.
Dünyada en fazla sahtekarlık İtalya ve İspanya'da gözleniyor. Büyük tüccarların, İtalya'da "sızma" olarak sattığı zeytinyağının yalnızca yaklaşık %40'ının gerçekten kriterlere uyduğu belirtiliyor.
Bazı yıllarda zeytinyağı ile en iyi karışabilen kanola yağı renk ve tat eklenerek zeytinyağı olarak satılmıştır. Bu kapsamlı dolandırıcılıklar, İtalyan hükümetini 2007 yılında zeytinyağı satan şirketler için yeni bir etiketleme yasası çıkarmak zorunda bırakmıştır. Bu yasaya göre, her İtalyan zeytinyağı şişesi, üretildiği çiftliği, yağ fabrikasını beyan etmek ve karışım yağlar için kullanılan yağların kesin bir dökümünü göstermek zorundadır.
2008 yılında, Türkiye başta olmak üzere diğer Akdeniz ülkelerinden ithal edilen yağları İtalyan yağı olarak yeniden etiketleyen şirketlere İtalyan polisi Altın Yağ Operasyonunu gerçekleştirmiş, 23 kişiyi tutuklayarak 85 çiftliğe el koymuştur. Aynı yıl başka bir operasyonda, ayçiçeği ve soya fasulyesi yağına klorofil ekleyip hem İtalya'da hem de yurtdışında sızma zeytinyağı olarak satan 7 zeytinyağı fabrikasına el konulmuş ve 40 kişi tutuklanmıştır.
Ünlü yazar Tom Mueller, Extra Virginity kitabında sahte zeytinyağındaki kâr marjının yasadışı uyuşturucu kokain karlarından üç kat daha fazla olduğunu belirtmiş, İtalya'da satılan zeytinyağının %50'sinden fazlasının, ABD'de satılan zeytinyağının ise %75-80'inin sahte olduğunu ifade etmiştir.
Amerikan televizyon programı 60 Dakika, 2017’de "zeytinyağı işinin Mafya tarafından bozulduğu" ve "Agromafia"nın yılda 16 milyar dolarlık gelir elde ettiğini belirterek tüketici uyarısı yapmıştır. Programda röportaj yapılan bir araştırmacı, "zeytinyağı sahteciliğinin dört bin yıldan fazla bir süredir devam ettiğini" ancak bugün bu işin daha kolay olduğunu anlatmıştır.
Benzer vakalar İspanya’da ve Türkiye’de sıklıkla görülmektedir.
Temmuz 2024'te Avrupa Birliği, zeytinyağı sahteciliği ve yanlış etiketleme vakalarında önemli bir artış olduğunu bildirmiştir. Avrupa Komisyonu'nun gıda sahteciliği hakkındaki yıllık raporu, zeytinyağının en sık sahteciliği yapılan gıda ürünlerinden biri olmaya devam ettiğini ve vakaların rekor seviyeye ulaştığını ortaya koymuştur.
Zeytinyağı sahtekarlığında, düşük kaliteli yağların sızma zeytinyağı olarak etiketlenerek satılması gelmektedir. Yine yağ asidi kompozisyonu benzeyen kanola yağı gibi ucuz bitkisel yağlarla karıştırılarak satılması öne çıkmaktadır. İtalya ve İspanya’nın diğer Akdeniz ülkelerinden ithal ettiği dökme zeytinyağını da kendi yağlarıymış gibi satmaları yaygın sahtekarlıklar içerisinde yer almaktadır.
Sahtekarlıkla mücadelede AB’nin önemli tedbirleri bulunmakla birlikte sahte ürün miktarı artmaktadır. İzlenebilirlik, cezaların artırılması, gıda güvenliği örgütlerinin iş birliği yapması, kamuoyunu bilinçlendirme gibi tedbirler uygulanmaya çalışılmaktadır.
