Charles Ryan(1853-1926), Avustralyalı bir doktor. Önce Melbourne'de ve daha sonra Edinburg'da tıp eğitimi alıyor. Mezun olduktan sonra iş aramaya başlıyor. Bu arada London Times'de bir ilan görüyor. Osmanlı Devleti Askeri hekim aranmaktadır. Buraya müracaat ediyor ve kabul ediliyor.
İstanbul'a geliyor.
Biz, bu dönemde Ruslarla 93 Harbine (1877-1878) giriyoruz.
Ryan, önce Plevne'de, Gazi Osman Paşa'nın komutası altında görev yapıyor. Türkçe öğreniyor. Buradaki yenilgiden sonra, İstanbul'a geliyor ve bu defa da Kafkas Cephesine Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın komutası altında savaşa dahil olup görev yapıyor, büyük yararlılıklar gösteriyor.
Devletimizin çöküş sebeplerini görüyor. Türk insanının iyi kalpli, kadirşinas, çelebi, hoşgörülü, metanetli tavrına hayran kalıyor.
Görev süresi bittikten sonra ülkesine dönüyor. İkinci Abdülhamit, Osmanlı ya hizmetlerinden dolayı onu liyakat madalyası yola ödüllendiriyor.
Aradan yıllar geçiyor ve Birinci Paylaşım( Tüccarlar Savaşı) Savaşı başlayınca İngilizler, dominyonlarından asker talep ediyor. Avustralya ve Yeni Zelanda bu savaşa bir kolorduyla katılıyor. Bu birliğe biz, kısaca Anzak Birlikleri adını veriyoruz. İşte, bu birliğin sağlık işleri danışmanı Dr. Charles Ryan oluyor. Çanakkale'ye gelen bu birlikler, 25 Nisan Günü Arıburnu bölgesinden savaşa dahil oluyor. Bizim 19, Mayıs Hücumumuz baskın niteliğini kaybediyor ve biz savaş alanında çok kayıp vererek tekrar siperlerimize çekiliyoruz.
Ara alanda binlerce Mehmetçik şehit ve yaralı; yine, bin kadar Anzak Askeri de ölü ve yaralı olarak kalıyor..
Hava sıcaktır ve savaş alanındaki cesetler ağır bir ufunet yaratmaktadır. Her iki taraf da bundan şikayetçidir. Nihayet kısa süreli bir ateşkes yapılır ve 24 Mayıs günü de biz şehit ve yaralılarımızı, onlar da ölü ve yaralıların alırlar, her iki tarafta arka taraflarındaki dere yataklarına ve vadilere de gömme işlemi yaparlar.
Burada, Dr. Charles Ryan da defin işlerinde görevlidir.
Bizim askerler, sedye ile taşıma sırasında bir an taşıdıkları Mehmetçiği düşürme durumuna doğru gelirken, bunu gören Dr. Charles Ryan, bizim askerlere dönerek, Türkçe :"Dikkatli olsanız ya Evladım!" der. Bizim askerlerimiz de hemen hazır ola geçer ve "Emredersiniz Komutanım!" derler.
Çünkü, Dr. Charles Ryan 'nın göğsünde bizim devletimizin madalyaları vardır.
Savaş biter ve Dr. Charles Ryan ülkesine döner. Verilen görevleri yerine getirir ve vefat eder.
Ben, bu savaşın ellini yıl törenlerine de katıldım. Hem Didar Hanım' ı hem de elli kadar Çanakkale Gazisinı de gördüm.
Savaşın yetmiş beşinci yılında görevliydim. İlk şehitlik talebimi de Rahmetli Cumhurbaşkanımız Sayın Turgut Özal'a ben söyledim ve O da Kültür Bakanımız Sayın Namık Kemal Zeybek 'i görevlendirdi ve biz ilk şehitliklerimizi yapmaya başladık. İlk yaptığımız şehitliğimiz 57. Alay Şehitliğimizdir ve 12 Aralık 1992 tarihinde ziyarete açtık.
Savaşın yüzüncü yılı tam bir fiyaskoydu. Yapılması gerekenleri seksen madde halinde yazdım ve ilgililere verdim. Bunlardan sadece birisi yapıldı.
Şimdi, savaşın yüz onuncu yılına geldik. Gerçek anlamda büyük bir iş yapmadık derken Avustralya'da yaşayan Balıkesirli bir Türk, Sayın Murat Dereli, hikayesini yukarıda anlattığım Dr. Charles Ryan 'ın belgeselinin yapılmasını sağladı. Yönetmeliğine Sayın Vedat Yenerer' in yaptığı "Üç Savaş Bir Doktor" adlı belgesel çalışması Alan Başkanımız Sayın İsmail Kaşdemir'in, Sayın Akmet Uslu' nun, Sayın Kenan Çelik'in ve Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. R. Cüneyt Erenoğlu'nun destekleriyle gerçekleştirilmiş oldu.
Bu belgesel, Avustralya'da, Carlton Melbourne'de ki Cinema Nova'da, 23 Nisan Çarşamba Günü saat: 18:00'da, ilk gösterimini yapacaktır.
Türkiye'de ki ilk gösterimi de ÇOMÜ Esbav ve yine ÇOMÜ Tıp Fakültesi Dekanlığı'nın iş birliği ve Rektörümüz Sayın Prof. Dr. R. Cüneyt Erenoğlu'nun talebi ve desteğiyle Üniversitemiz Troya Kültür Merkezi' nde, 24 Nisan 2025 , Perşembe günü, Saat:19:00'da gerçekleştirilecektir.
Çanakkale Savaşları ve Çanakkale üzerine çalışanların hatıralarında yer edecek bu belgesele ilgi duyanların katılmalarını salık veririm.
Bekleriz efendim...
