Ezine ilçesine bağlı Dalyan Köyü sınırlarında, Kestanbolluk mevkiinde bulunan bu görkemli antik şehir, tarihiyle olduğu kadar doğal güzellikleriyle de dikkat çekiyor. Ancak bölge, sahip olduğu zenginliklere rağmen çok az tanınıyor ve sınırlı sayıda ziyaretçi çekiyor.
Kent, M.Ö. 310’da Büyük İskender’in komutanlarından Antigonos Monophtalmos tarafından Antigoneia adıyla kuruldu. İskender’in ölümünün ardından, komutanlardan Lysimakhos hâkimiyeti ele geçirince kentin adı “Alexandria Troas” olarak değişti. Bölgenin tek güçlü merkezi haline gelen şehir, çevredeki Gargara, Hamaxitos, Kebren, Kolonai, Larisa, Neandria ve Skepsis gibi küçük yerleşimleri bünyesine kattı. Bu zorunlu göç politikasına synoikismos adı veriliyor.
Ancak Antigonos’un orduları, M.Ö. 301’de Afyon-Konya yolu üzerindeki İpsos Savaşı’nda yenilince kentin kaderi yeniden değişti ve yönetim Lysimakhos’un eline geçti. Kent bu dönemde adeta yeniden inşa edildi.
Roma İmparatorları ve Büyük İmar Faaliyetleri
Kent, Roma döneminde büyük bir canlanma yaşadı. Özellikle Augustus döneminde yeniden imar edilen Alexandria Troas, MS 52’de Aziz Paulus’un Anadolu’dan Avrupa’ya geçerken limanını kullanmasıyla Hıristiyanlık tarihinde de özel bir yere sahip oldu.
Kent, esas parlak dönemini İmparator Hadrianus (117–138) zamanında yaşadı. Roma’nın önemli politikaları doğrultusunda Anadolu’daki kentlere sağlanan mali destekle büyük inşa faaliyetleri başladı. Hadrianus’un himayesinde, Atinalı zengin Herodes Atticus’un katkılarıyla Kaz Dağları’ndan kente su taşıyan su kemerleri ve görkemli hamam kompleksi inşa edildi. 135 yılında yapılan ve 84x123 metre ölçülerindeki Herodes Atticus Hamamı, dönemin en büyüklerinden biri oldu.
Kazılarda ortaya çıkarılan yazıtlardan, Hadrianus’un kente olimpiyat oyunları için kurallar yazdırdığı da anlaşılıyor. Bu metinlerde, bütçenin yalnızca olimpiyatlara harcanacağı, kazananlara ödüllerin hemen verileceği, kurallara uymayan sporcuların ise disiplin cezası göreceği yer alıyor.
Kentin Gerileyişi
Hadrianus sonrası dönemlerde önemini kaybetmeye başlayan Alexandria Troas, İmparator Konstantinus’un başkent tercihini İstanbul’dan yana kullanmasıyla tamamen geri plana düştü. Kentten çıkarılan taşlar ve mimari parçalar, yeni başkentteki inşaatlarda kullanıldı. Öyle ki Eminönü’ndeki Yeni Camii’nin yapımında bile Alexandria Troas’tan getirilen malzemelerin kullanıldığı biliniyor.
Yine de kentin görkemli kalıntıları, 19. yüzyıla kadar Ege Denizi’nden bakıldığında heybetli bir şekilde görülebiliyordu. Bu nedenle bölgeye gelen araştırmacıların birçoğu, Alexandria Troas’ı Troya ile karıştırdı.
Görülmesi Gereken Yapılar
Bugün antik kentte ayakta kalan yapılar arasında 8 kilometrelik surlar, Neandria Kapısı (Doğu Kapısı), hamam, tiyatro, tapınak ve saray kalıntıları bulunuyor. Ayrıca kentin birbirine bağlı iki limanı olduğu biliniyor: dalgakıranlarla korunan dış liman ve buradan girilen iç liman. Yelkenli gemilerin kolay giriş çıkış yapabilmesi için tasarlanan bu sistem, kentin ticaretteki gücünü artırıyordu.
İç Limanın Kalp Şeklindeki Pembe Göl’e Dönüşümü
Zamanla denizle bağlantısı kopan iç liman, günümüzde “Kalpli Pembe Göl” olarak biliniyor. İçindeki dunaliella salina adlı yosunların çoğalmasıyla suyun rengi özellikle yaz aylarında pembeye dönüşüyor. Dünya üzerinde bu renge sahip sayılı göllerden biri olan Kalpli Pembe Göl, hem doğal güzelliği hem de antik geçmişiyle bölgenin turizmine büyük katkı sağlama potansiyeli taşıyor.
Çalışmalar Yavaş İlerliyor
Bölgede kazı çalışmaları sürse de süreç oldukça yavaş ilerliyor. Özellikle hamam bölgesinde başlatılan restorasyon çalışmaları yarım kalmış durumda. Arkeologlar ve uzmanlar, gerekli adımlar atıldığında Alexandria Troas’ın tarihi mirası, doğal güzellikleri ve deniziyle birlikte dünya çapında bir turizm merkezi olabileceğini vurguluyor.
Dilgen Beril Erken
Foto:Arşiv