GESTAŞ’ın kullandığı iskelelerin tamamı İl Özel İdaresi’ne ait kiracı olarak iskeleleri kullanan GESTAŞ, görev alanının dışına çıkarak GELÇAR'ın feribotunu yanaşmasını engellerken, iskelelerin sahibi ve çoğunluğunun CHP’lilerden oluşan İl Genel Meclisi’nden kimsenin konuşmaması ise dikkat çekiyor. Boğazın tek hakimi olmak için başka şirketleri yok etmek isteyen GESTAŞ’ın ne yapmak istediği merak ediliyor.
GESTAŞ’ın yüzde 99’u İl Özel İdaresi’ne ait, Çanakkale Belediyesi, Ayvacık Belediyesi’nin de ortak olduğu şirket, son zamanlarda gündemden düşmüyor. Çanakkalelilerin malı olan GESTAŞ, Türkiye’nin en önemli deniz şirketlerinden biri. Bozcaada, Gökçeada, Balıkesir’in adalara araç ve yolcu ulaşımını tek başına sağlıyor. Çanakkale Boğazı’nda ise tek rakibi Gelibolu ile Çardak arasında feribot seferleri bulunan GELÇAR. GESTAŞ daha önce Kilitbahir ile Çanakkale arasında feribotları bünyesine katarak rakip sayısını bire indirmişti.
Bu yılın başında GESTAŞ Genel Müdürü’nün değişmesi ile şirket kentin gündeminden hiç düşmedi. Kasasında 16 milyon TL ile şirketi devralan GESTAŞ’ın yeni genel müdürü, birkaç ay sonra İl Genel Meclisi’ne borçlanma yetkisi ile başvurdu. İl Genel Meclisi’nin kapısından defalarca dönen GESTAŞ, pandemi döneminde olmasına rağmen ve ulaşımın tamamen azaldığı dönemde birçok gemi satın aldı. Adrese teslim gemilerin satın alındığı konuşulmaya başlandı.
Bir yandan yeni gemiler alan şirket diğer taraftan bölgede tek olmak için Gelibolu ile Çardak arasında hizmet veren GELÇAR’ı yok etme planları yaptığı öğrenildi. Bir süredir yaptırımlarla ayakta durmaya çalışan GELÇAR, kısa süre önce isyan bayrağını çekti.
İddiaya göre; GESTAŞ’ ın GELÇAR Denizcilik’in 40 yıllık deniz taşımacılığı hizmetini bitirmek için 31 Mart 2021’i beklediği yönünde. GELÇAR Denizcilik’in31 Mart 2021’de yenilenmesi gereken “ Kapat atma” sözleşmelerini yenilemeyeceği iddia edildi. “Kapak atma” sözleşmelerinin yenilenmemesi durumunda Gelibolu iskelesine yanaşma izinleri ortadan kalkan GELÇAR bünyesindeki feribotlar Çardak -Gelibolu hattında çalışamayacak. GELÇAR’ a bağlı feribotların “Kapat atma” sözleşmelerinin yenilenmeyeceği ve bu sayede, 40 yılı aşkın süredir boğaz hattında araç ve yolcu taşımacılığı da yapan feribotların seferlerinin duracağı konusunu, Çardak ve Gelibolu’ da yaşayan vatandaşlar günlerdir konuşuyor.
GEMİYİ YANAŞTIRMADI
Bu açıklamaların hemen ardından geçen Pazar akşamı Gelibolu iskelesinde GESTAŞ ile GELÇAR arasında gerginlik yaşandı. Alınan bilgiye göre; Gelibolu ile Çardak arasında deniz uylaşımını sağlayan GELÇAR’a ait bir feribot Gelibolu İskelesi’nde rampaya yanaştırılmadı. Bu yaptırım GESTAŞ’ın yetkisinde olmamasına rağmen feribotun iskeleye yanaştırılmaması gerginliğe neden oldu. Bir süredir devam olayların büyüyerek devam edeceğe benziyor.
İSKELELERİN SAHİBİ İL ÖZEL İDARESİ
GESTAŞ’ın GELÇAR’a ait bir gemiyi iskeleye yanaştırmaması olayı büyüyerek devam ederken, iskelelerin İl Özel İdaresi’ne ait olduğu öğrenildi. Tüm iskelelerin özel idareye ait olduğu ve GESTAŞ’ın buraya yıllık kira ödeyerek hizmet verdiği hatırlatıldı. GELÇAR gibi GESTAŞ’ın da kiracı olduğu belirtilirken, kiracının başka bir kiracıya ait gemiyi yanaştırmaması ise görev dışı uygulama olarak kabul ediliyor. Oysa bir geminin iskeleye yanaştırılıp yanaştırılmaması Sahil Güvenlik ve Kıyı Emniyeti’nin görev sahasında olduğu belirtiliyor. Görevi olmadığı halde böyle bir yaptırım uygulayan GESTAŞ’ın kanunsuz hareket ettiği belirtiliyor.
EV SAHİBİ SUSUYOR
Öte yandan hem iskelelerin hem de GESTAŞ şirketinin sahibi İl Özel İdaresi. İskelelerde ve şirket içinde yaşanan olaylarla ilgili İl Genel Meclisi’nden hiçbir açıklama yapılmaması ise dikkat çekiyor. Bilindiği üzere İl Genel Meclisi’nin çoğunluğu CHP’den oluşuyor. Aynı zamanda İl Genel Meclisi Başkanı da CHP’den. Bu yüzden il Genel Meclisi’nden alınacak kararlar CHP’nin oyları ile ya geçiyor ya da engelleniyor.
Kentin gündemini günlerdir meşgul eden GESTAŞ ve ÇARDAK şirketi arasındaki olayla ilgili il genel meclisinden hiç kimseden ses çıkmadığı görülüyor. Şirketin ve iskelelerin sahibi olan il genel meclisi üyeleri ve başkanının bu konuda sessiz kalması ise gözlerden kaçmıyor.
GELÇAR SORUNLARI GAZETEMİZE AÇIKLAMIŞTI
Gittikçe gerginleşen ortamda GELÇAR kısa süre önce gazetemize açıklamalarda bulunmuştu. Konu hakkında gazetemize GELÇAR Genel Müdürü Suat Berinde önemli açıklamalar yaparak, bir süredir gündemde olan 2 şirket arasındaki iddialara açıklık getirerek yaşananları anlattı.
İlk defa GELÇAR ismini duyan okuyucularımız için bize şirketinizi tanıtır mısınız, bilgi verir misiniz?
-Tabi ki; GELÇAR; Gelibolu – Çardak (Lapseki) arasında, idari liman seferi bölgesinde, 24 saat esasına göre, düzenli feribot seferleri yaparak yolcu, araç ve yük taşımacılığı yapan, 6 adet motorlu feribot sahibi tarafından kurulmuş olan %100 yerli ve özel bir şirkettir.
Çanakkale boğaz taşımacılığında GESTAŞ Deniz Ulaşım A.Ş. ile aynı sektörde iş yapan iki özel firmadan biriyiz ve haliyle de tek rakibiz, tek rakipleri biziz.
Bizim bu sektördeki, yani deniz taşımacılığındaki mazimiz çok eskilere dayanmaktadır. Babalarımız (gemi sahiplerinin babaları); 40-50 yıl öncesinde, ahşap kayıklarla, sonrasında iki üç araç kapasiteli teknelerle, yaz, kış, yağmur, fırtına demeden yeri geldiğinde ölüme meydan okuyarak, sadece yük ve yolcu taşımacılığı yaparak başlamışlar. HATTIN ruhunu, kimliğini onlar vermişlerdir. Zamanla üç beş araç taşıma kapasiteli tekneler derken 1997 yılından itibaren daha profesyonel, çağın gereklerine uygun motorlu feribotlarla bugünkü halimize gelmiş bulunmaktayız ve gemilerimizi büyüterek sektörde varlığımızı devam ettireceğiz.
Anlayacağınız bugünlere hiç kolay gelmedik, hiç de kolay gitmeyeceğiz.
Bildiğimiz kadarıyla; GESTAŞ boğazdaki bütün iskelelerin sahibi ve siz de ‘’tek rakipleri biziz’’ diyorsunuz, bu çok zor olsa gerek. Aranızda nasıl bir ilişki var, işlerinizi nasıl ayakta tutuyorsunuz?
- Öncelikle şuna açıklık getirelim. Ülkemizdeki bütün iskelelerin ve kıyı tesis işletmelerin tek sahibi Hazine ve Maliye Bakanlığıdır (Milli Emlak Genel Müdürlüğü), Çanakkale için de bu geçerlidir. GESTAŞ hiçbir iskelenin sahibi değildir.
Gelibolu iskelesi için bu konuya açıklık getireyim.
1952 yılından beri Gelibolu Belediyesinde ve dolayısıyla Gelibolu Halkına ait olan iskele ve gelirleri, 2013 yılında TDİ’ye ( Türkiye Deniz İşletmeleri) ve daha sonrasında, Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 24.07.2006 tarihli kararı uyarınca 2.297,87 m2 yüzölçümlü Gelibolu iskelesinin 1.197,18 m2’lik kısmı Çanakkale İl Özel İdaresi’ne devredilmişti. İskelenin 1.070,60 m2 yüzölçümlü kısmının da 30 yıl süreli kullanma izni 04.02.2014 tarihinde Çanakkale İl Özel İdaresi’ne devredilmiştir.
03.02.2015 tarihinde ise Çanakkale İl Özel İdaresi İl Encümeni Kararı ile, Çanakkale İl Özel İdaresi adına tahsisli iskeleler ve müştemilatların, deniz ulaşım hizmeti verilmekte olan eski şehir hatları işletmesine ait seyrüsefer hizmeti hatları ile idare malı olan 4 adet geminin 10 yıl süreyle işletilmek üzere GESTAŞ Deniz Ulaşım A.Ş.’ye ihalesine oy birliğiyle karar verilmiştir. Bu ihaleye sadece GESTAŞ’ın katıldığı (veya katılabildiği) İl Encümeni Kararı’nda belirtilmiştir.
Gelibolu İskelesinin hangi yetkilerle İşletme hakkının GESTAŞ’a verildiğini ne biz ne de İl Özel İdaresi Meclisi bilmemektedir.
Özetle iskelelerin sahibi, bizim gibi Türk Ticaret Kanununa tabii özel bir şirket olan, %99 hissesi Çanakkale İl Özel İdaresi’ne ait GESTAŞ Deniz Ulaşım A.Ş. değildir.
Bu sizin için çok mu önemli derseniz evet çok önemli. Şöyle bir örnek vereyim. Ülkemizde her türlü iletişim uydu internet vs. altyapısı Türk Telekom’a ait ama rakip olan diğer GSM şirketleri de bu altyapıyı kullanmak zorunda. Türk Telekom onlara altyapı benim, sen kullanamazsın veya benimle rekabet etmeme şartı ile kullanabilirsin diyor mu? Demiyor, diyemez de, ülkemiz hukuk devleti. Bizim GESTAŞ ile olan ilişkimiz de aynen böyle. İskelelerin işletim hakkı onlarda olabilir, ikinci bir seçenek, alternatif başka bir iskele olmadığı için, bizler de mecbur bu iskeleleri kullanmak zorundayız. Onlar da aynı şekilde, iskeleler benim sen kullanamazsın veya benim aldığım kural ve kararlar doğrultusunda, ancak rekabet ortamı oluşmayacak şekilde kullanabilirsin diyor mu? Diyemez, hukuk devletiyiz, asla dememesi lazım.
Ama maalesef diyor. Nasıl mı diyor, şöyle; GESTAŞ ile gemi sahibi firmalarımızla her sene yıllık kapak atma sözleşmesi imzalıyor, bu sözleşmeyi tamamen tek taraflı, bizimle asla istişare etmeden, dayatmalı bir şekilde imzalatıyor, maddeleri kendisi belirliyor asla şerh koymamıza müsaade etmiyor. Yıllık kapak atma ücret artışını devletin açıkladığı hiçbir TEFE/TÜFE vs. oranlarına göre değil, kendi keyfine göre belirliyor. Yüzde yüzün üzerinde zam yaptığı yıllar dahi olmuştur. Son sözleşmede, Covid-19 pandemisine rağmen, devletimizin işletmeleri ayakta tutmak için her kesime destek açıkladığı bir dönemde bile kapak atma ücretlerimize %35 oranında zam yapmıştır. Gerekçeleri ise; gemilerimiz için iskelede güvelik hizmeti vermek. Bu zaten iskele işleticisinin görevi olmasına rağmen bize ekstradan yansıttıkları bedel, haksız zam için bahaneleridir. Buna rağmen, gelin görün ki iskelenin bizim gemilerimizin operasyonlarının yapıldığı tarafında bir tane güvenlik görevlileri var mı? Maalesef yok.
Geçen seneki sözleşmeye kadar araç taşıma fiyat tarifemize müdahale ederek, alt ücret sınırı koyuyor, kendi fiyat tarifelerinin %85 altına taşıma yapamayacağımızı söylüyorlardı. Yoğun baskılarımız neticesinde bu maddeyi son sözleşmede kaldırttık.
Bu sene 31 Mart’ta sözleşmemiz bitiyor, bakalım bizi nasıl sürprizler bekliyor. Türk Ticaret Kanunu hükümlerine aykırı olan bu kapak atma sözleşmesini mahkemeye taşıdık ve süreç halen devam etmektedir.
Bir diğer konu da, gemilerimizin düzenli sefer yapabilmeleri için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü’nden Hat İzin Belgesi almalarının gerekmesidir. Hat izninin alınabilmesi için de geminin teknik yeterliliği gibi hususlarda, bazı izin, görüş, yazı vs. belgelerin temin edilmesi gerekmektedir. Bugünlerde bir gemimizin hat izin belgesinin geçerlilik süresi yaklaşmakta olduğu için bütün evraklarını tamamladık, her türlü teknik kontrol vs izinleri aldık. Hat izni başvurusu için gereken belgelerden birisi de liman işleticisi görüşü yazısıdır ve Gelibolu iskelesi için bu görüş yazısını Gelibolu iskelesini işleten GESTAŞ vermek zorundadır. İskele işleticisi olarak GESTAŞ olumlu veya olumsuz gerekçeleri ile görüş bildirmek zorundadır, son kararı Ulaştırma Bakanlığı verecektir. İlk kez 04 Eylül 2020, ikinci kez 22 Ekim tarihinde tekrar tekrar talep edilmiş ve cevap gelmemesi üzerine 6 kasımda bu sefer noter ihtarı çekilerek görüş yazısı istenmiş lakin GESTAŞ olumlu veya olumsuz hiçbir dönüş yapılmamıştır.
Son GESTAŞ Yönetim Kurulu toplantısında, bu konu GESTAŞ Genel Müdürü’ne sorulmuş ve kayda değer bir cevap alınmamıştır. Akabinde Sayın valimiz İlhami Aktaş konuyla ilgilenmiş ve sorunumuzun çözüleceği sözünü vermiştir.
GESTAŞ; yeri geldiğinde ben devletim, Çanakkalelilerin şirketiyim, mal sahibi benim diyerek, yeri geldiğinde de ben ticari işletmeyim kendi menfaat ve çıkarlarımı gözetmek zorundayım, şirket sırrıdır, bilgi vermem diyerek algı yaratmakta, kafa karıştırmaktadır. Bize karşı yetkilerini kullanarak haksız rekabet etmektedir.
GESTAŞ en son 16 Aralık’ta, kendilerine yapılan başvurudan 3 aydan fazla bir süre sonra talebimize cevap vererek başvurunun değerlendirme aşamasında olduğunu söylemiştir. 19 yıldır hatta çalışan geminin seferlerine devamının uygun olup olmadığının 3 aydır değerlendirilmekte olduğu cevabının ne kadar gerçekçi olduğunu sizlerin takdirine bırakıyorum.
İşimiz gerçekten çok zor ve ayakta kalmak için, yüzlerce çalışanımıza ekmek verebilmek için canla başla mücadele ediyoruz.
Sözleşmenin yenilenmeme tehlikesi var mı?
- Biz GELÇAR olarak; GESTAŞ yokken de vardık, bu hattı biz kurduk, yıllarımızı, hayatımızı, çocuklarımızın ve çalışanlarımızın geleceğini bu hatta çalışmaya, var olmamıza bağladık. Yıllardır süregelen bir müktesep hakka sahibiz. Milyon dolarlık yatırımlar yaptık ve yapmaya da devam ediyoruz. Ülkemizde hukukun, hakkın, adaletin olduğuna inanıyoruz. GESTAŞ Genel Müdürü’nün, Sözleşme yenilememe gibi çok önemli bir karara imza atma yetkisinin olduğunu zannetmiyorum. Genel Müdür; dün yoktu, bugün var ve yarın burada olacak mı bilemiyoruz. Ama bizler, gemi sahipleri, buranın yerli halkı olan bizler nefesimiz yettiği kadar burada olmaya devam edeceğiz. Başta GESTAŞ Yönetim Kurulu Başkanı sayın valimiz ve diğer değerli üyeler olmak üzere böyle bir hataya müsaade edilmeyeceğine inancım tamdır.
Gelibolu’da sizin kullanımınızda olan, beton dökülerek kapanan gemi yanaşma rampanız hakkında bize bilgi verir misiniz? Rampanın kapanması iş kapasitenizi nasıl etkiledi ve bunda tek mağdur siz misiniz?
- En son yayımlanan 07.05.2012 tarihli, zamanının vali yardımcısı, kaymakamları, belediye başkanları ve liman başkanının imzaladığı ve vali beyin onayladığı, Gelibolu ve Çardak İskeleleri arasında çalışan gemilerin usul ve esaslarına dair uygulama talimatına göre; bizler Gelibolu’da yıllardır iki rampada çalışmaktayız.
İl özel İdaresi tarafından, 2019 nisan ayında başlayıp temmuz ayında biten ve maliyeti yaklaşık 3.500.000,00 TL olan yenileştirme, bakım ve onarım neticesinde bizim iki rampamız yenilendi, genişletildi ve ilaveten GESTAŞ’a bir rampa daha yapıldı. Yani işin sonunda bizim var olan iki rampamız yenilendi, GESTAŞ’a ise ilave bir rampa daha yapıldı.
Ve maalesef Mayıs 2020 tarihinde bizim rampamızın bir tanesi işletme izin belgesi yok denilerek GESTAŞ tarafından beton dökülerek iptal edilmiştir. O tarihten itibaren bizler tek rampada, GESTAŞ ise iki rampada çalışmaya devam etmektedir.
Rampalardan birinin kapanması, operasyon hızımızı ve gemi kalkış saatlerini etkilemiş, sefer saatini 30 dk.’dan 45 dakikaya çıkarmış ve bu da ciromuzun en az %35 oranında düşmesine sebep olmuştur. Bu durumdan sadece biz değil, işgaliye ücreti alan Gelibolu ve Çardak Belediyeleri de finansal olarak zarar görmüş ve rampanın kapanması geçiş için sırada bekleyen vatandaşların fazladan saatlerce beklemesine sebep olmuştur. Bu konuyu da çok detaylı bir şekilde mahkemeye taşıdık.
Bize de hakkında şikâyet telefonları gelen ve Gelibolu medyasında da birkaç defa haber yapılan, ışıklı tabela mevzu var. Bunun hikayesi nedir?
- Gelibolu Bölge Trafik Müdürlüğünün orada, Karayollarına mı Emniyete mi Gestaşa mı ait olduğunu hala tespit edemediğimiz ama yaz boyunca sürekli, 24 saat, doğru veya yanlış ‘’GELİBOLU YOĞUN, ECEABAT AKICI’’ şeklinde yönlendirme yapılan ve GESTAŞ’ın reklamını yapan ışıklı tabela var. Güncel ve doğru bilgi verilmesi konusunda kurumsal herkese başvuru yapıldı, gazetelerde dahi yer aldı ancak bir netice alınamadı. Biz de artık pes ettik. Çekilen video ve resimlerle beraber önce yargıya sonrasında Allah’a havale ettik. Bu tabeladan kaynaklı zararı sadece biz GELÇAR değil, Gelibolu yoğun diye ilçemize girmeyen yolcu, turist vs faydalanamayan esnaf ve halk da gördü. Ama bizden başka kimsenin sesi çıkmadı.
GESTAŞ; hattınızda çalışan üç adet gemiyi satın aldığını duyurdu, bu gemileri ne şartlarda aldı ve kalan gemi sahipleri gemilerini GESTAŞ’a satmayı düşünüyor mu? Satarsa hem sizin için hem de bölge halkı için sonucu ne olur?
- Aslında bu sorunun muhatabı ben değilim, gemilerini niye ve hangi şartlarda sattıklarını gemilerini satan firma sahiplerine sormanız gerekir. Ama bana satmayan niye satmadı satacak mı diye sorarsanız onların bana verdiği yetkiye dayanarak cevap vermeye çalışabilirim.
Daha önce de belirttiğim gibi burada ticaretten başka bir varoluş sebebi var, işin bir de manevi boyutu var. Ne olursa olsun, ne kadar tehdit, şantaj, kısıtlama olursa olsun satmayacağım diyen, adalete inanan gemi sahiplerimiz var. Şu anda başka bir geminin satılması söz konusu değil.
Satılırsa ne mi olur, GESTAŞ istediği gibi şirketi kendi menfaat ve çıkarları doğrultusunda yönetir. Boğaz taşımacılığını tek eline alır ve istediği fiyat politikasını uygular ve daha neler yapacağını düşünmeyi sizlere ve yazımızı okuyan insanlara bırakmak isterim.
Biz Adalete inanıyor ve güveniyoruz, ağzımdan çıkan her şeyin ispatı, belgeleri mevcuttur, hakkımızı sonuna kadar hukuk yolu ile arayacağız. Sonunda kazanacağımızı ve bugün kaybettiğimiz, gasp edilen, maddi manevi haklarımızı fazlasıyla alacağız.”
Mehmet Kuzey
