Çanakkale Savaşları’nın yaşandığı Gelibolu Yarımadası’ndaki tarihi eserlerin ihyası devam ediyor. Çalışmaların sürdüğü tarihi eserlerden biri de Sedülbahir Kalesi. Çeşitli kültürlere ev sahipliği yapan Çanakkale ve boğazı, jeopolitik önemiyle, tarih boyunca Avrupa ve Anadolu yakasında yaptırılan kalelerle korundu. Tarihte, Mehmetçiğin kahramanlığıyla 'Çanakkale Geçilmez' destanının yazıldığı Çanakkale Savaşları'nda, Gelibolu Yarımadası'ndaki Seddülbahir Kalesi, boğazın güvenliğinde büyük rol oynadı.
RESTORE EDİLİYOR
Zamanla yıpranan kale restore ediliyor. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı tarafından başlatılan restorasyonda sona gelindi ve temizlik çalışması yapılıyor. Bu çalışmaları da çevredeki köylü kadınlar yapıyor. Köylü kadınlar, çimlendirme, temizleme ve kazı gibi işlerde görev alıyor.
Tarihi Alan Başkanlığı çalışanlarının yüzde 30'unun kadın personelden oluştuğunu söyleyen Alan Yönetimi Çalışma Grubu Koordinatörü Özlem Coşkun, Mimar, mühendis, arkeolog, sanat tarihçi, büro görevlisi, sekreter olarak birçok disiplinde ofis işlerinde hizmet verirken, aynı zamanda sahada da temizlik ve güvenlik hizmetlerinde yer alan kadın personelimiz var. Şehitliklerin ihyasında, kalelerin restorasyonunda, peyzaj çalışmalarında kırsal nüfus içinde yer alan kadınlarımızın istihdamına bilhassa önem verilip, her geçen gün kadın çalışan sayısı artırılıyor.
SEDÜLBAHİR KALESİ TARİHİ
Çanakkale Boğazı’nın girişini savunmak amacıyla Anadolu yakasındaki Kumkale ile birlikte 1659 yılında inşa ettirilmiş. Seddülbahir’in inşası, Venediklilerle Girit Adası üzerinde süregelen uzun savaşın yeniden başlaması ile birlikte, Kilitbahir ve Kale-i Sultaniye’nin Boğaz savunması için yetersiz kaldığı düşünüldüğü için başlatılmıştır. Bu sebeple, karşı kıyıdaki Kumkale ile birlikte Seddülbahir Kalesi, Venediklilerin Boğaz saldırılarının karşılandığı ilk savunma hattını oluşturmak amacı ile inşa ettirilmiştir. IV. Mehmet’in annesi, Hatice Turhan Sultan tarafından yaptırılmıştır. Turhan Sultan’ın vakfiyesinde Seddülbahir Kalesi’nin kuruluş aşaması ile ilgili bilgilere ulaşmak mümkündür. Mevcut arşiv kayıtlarında, Seddülbahir Kalesi’nin mimarının kim olduğu hakkında kesin bir bilgiye ulaşılamamaktadır.
Evliya Çelebi, işlerin yürütülmesinden sorumlu Ankebud Ahmed Paşa’nın ismini vermekte;kalenin mimarından ise sadece ünvanı ile bahsetmektedir. Naima ise İstanbul’dan gönderilen saray mimarlarından bahsetmekte; ancak isim vermemektedir. Turhan Sultan’ın kaleleri inşa edilirken saraydaki baş mimarın Mustafa Ağa olduğu göz önünde bulundurularak mimarının Mustafa Ağa olduğu varsayımında bulunulabilir. Kale, Çanakkale Muharebeleri sırasında 12 adet top ile savunmaya katılmıştır. 3 Kasım 1914’te müttefikler tarafından bombalanmış olup bu saldırı ile Türk tarafı ilk şehitlerini vermiştir. Sonraki süreçte Birleşik Filo, Boğaz’ın giriş kısmındaki savunmayı yok etmek için 19 Şubat 1915 ve 25 Şubat 1915’te kaleyi tekrar hedef almıştır. Bu saldırılar ile birlikte Seddülbahir Kale’si etkisiz hale getirilmiştir. 26 Nisan 1915 tarihinde İngilizler tarafından; 27 Nisan 1915 tarihi itibariyle de Fransızlar tarafından ele geçirilmiştir
Bünyamin Nami Tonka
