Deniz börülcesi Çardak Lagününde denize bakan kıyı okunda üzerinde değil de lagüne bakan tarafta sakin ortamda rüzgar ve dalgadan korunaklı alanda yaşar. Fotoğrafta geri planda lagünün yine rüzgar almayan dalga etkisi görülmeyen iç kısmında sazlıklar bulunur. Diğer tuzcul bitkiler tümüyle yok edilmeden börülce lehine ıslah edilebilir.
Börülce çiftliği yapılabilecek ideal yerlerden biri Umurbey deltasıdır. Haritalarda görülen fayların, boğaz kıyısını ve kısmen delta oluşumunu kontrol ettiği bilinmektedir (Perinçek, 2006).
Umurbey deltasında nehir yatağı kıyısında deniz börülcesi (Salicornia europaea) ve “Sivri hasır otu – Sivri kofa (Juncus acutus) dışında tuzlu suya dayanıklı diğer otsu bitkiler ve ağaçlarda bulunur. Ilgın ağacı (Tamarix canariensis Willd.) bölgede bulunan ağaçlardan biridir (Kaynak PlantNet). Ilgın ağacının dal kabukları ve yapraklarından demleme yoluyla elde edilen çayı, iç kanamaların kesilmesini sağlamaktadır. Antiseptik etkisi nedeniyle, iyileşmeyen yara ve iltihapların üzeri bu çay ile pansuman yapıldığında iyileşme sağlanmaktadır. İshal ve dizanteriyi gidermek için, yapraklarından elde edilecek çayın düzenli olarak, rahatsızlık geçinceye kadar kullanılması gerekir. Deniz börülcesi bünyesine fazla tuz aldığından, sonbaharda rengi yeşilden kırmızıya dönmüştür.
Haritalar Kepez ve Çanakkale delta alanlarını ve kıyılardaki fayları göstermektedir (Perinçek, 2006). Kepez Deltası börülce yetiştirilmesi için uygun ortam koşullarına haizdir. Yerleşimin olmadığı alanlarda börülce çiftlikleri kurulabilir.
Haritada Karamenderes Deltası ve alüvyal dolgu alanı, Beşik Koyu ve Eski Kumkale sahili görülmektedir. Faylar soldaki haritada (Perinçek, 2006; 2022 a), Karamenderes vadisi gelişimi, MÖ 1200 civarı yıllardan bugüne kadar, sağdaki haritada işaretlenmiştir (Kayan, 1999; Kayan, 2009; Zangger, 2015). Fayların boğaz ile ilişkisine bakıldığında; boğazın bu alanda geniş olmasının sebebi Kumkale kuzeyinde bulunan ve kıyıda sol atımlar yaratan faylar nedeniyledir. Diğer bir değişle buradaki faylar sol yanal atımlıdır.
Karamenderes deltasının ve buradaki kıyı alanının, deniz börülcesi için en uygun ortamları sağladığı görülür. Sarı elips içinde kalan alanda yeraltı suyu tuzlu olduğu için burası tatlı su tatlı tarımına uygun değildir. Zeminde tuzlu su barındıran alan, börülce çiftliği yapmak için Çanakkale il sınırları içinde en uygun alanlardan bir olarak değerlendirilmektedir. Börülce üretiminin yaygınlaşması ile toprak ıslahı mümkündür. Börülce topraktaki tuzu kullanıp toprağı iyileştirecektir. Fotoğraf; 2015, Geotag Aeroview.
Karamenderes deltasına kuzeybatıdan bakış. Fotoğrafta tarıma uygun alanalar; ekili tarlalarla belirgindir. Tarlaların sınırından boğaz kıyılarına kadar olan alan tuzlu su içerdiğinden burada börülce yaşam alanları yaygınlaştırılabilir, börülce çiftlikleri kurulabilir. Fotoğraf; 2015, Geotag Aeroview.
Börülce tarımı yapılması için diğer bir alan Eski Kumkale güneybatısındaki kıyıdır. Kıyıdaki kumsal alan gerisinde kalan bataklık alanı, zeminde tuzlu su içermektedir. Çanakkale il sınırları içinde börülce çiftliği olabilecek aday yerlerden biridir. Lokasyon Şekil 19 da Eski Kumkale Sahili olarak işaretlenmiştir. Fotoğraf; 2015, Geotag Aeroview
Eski Kumkale yakınındaki sahilde kıyı çizgisinin gerisinde bulunan bataklık alan fotoğrafta börülce tarımı için uygun alan olarak işaretlenmiştir. Fotoğraf; 2015, Geotag Aeroview.
Beşik Koyu alanına Kuzeybatıdan bakış. Ön planda görülen kırmızı çizgi ile işaretli fay, buradaki Papaz Plajı düzlüğü arkasında kara tarafında kalmaktadır (Perinçek, 2022 a). Fotoğraf; 2015, Geotag Aeroview
Beşik Koyu alanına batıdan bakış; Kıyı çizgisi boyunca görülen kumulların gerisinde bulunan bataklık alan, fotoğrafta börülce tarımı için uygun alan olarak işaretlenmiştir. Lokasyon Şekil 19 da Beşik Koyu olarak işaretlenmiştir. Fotoğraf; 2015, Geotag Aeroview.
Beşik Koyu Lagününe güneyden bakış. Lagün alanında deniz börülcesi dışında tuza dayanıklı farklı halofit bitki türleri ve yaygın sazlık alanları vardır. Bu türlerin kapsadığı yaşam alanı; börülce yaşam alanı genişletildiğinde ve börülce çiftliği oluşturulduğunda önemli oranda küçülecektir.
Gökçeada Tuz Gölü deniz börülcesinin yaşadığı ve yaygınlaştırabileceği uygun bataklık ortam içerir. Gölün batıya bakan deniz tarafı aşırı rüzgarlı olması nedeniyle uygun koşullar sunmasa da, göl tarafında börülce için uygun ortam şartları mevcuttur. Görüntü kaynağı; Google Earth
Tuzla Gölü denizden tuzlu su ile beslendiği için deniz börülcesi için uygun yaşam koşullarını içermektedir. Fotoğraf, Tuzla Gölüne Güneybatıdan bakılarak alınmıştır. Fotoğraf; 2015, Geotag Aeroview.
Gökçeada’nın doğu kıyısında Eşelek Köyü yakınında bulunan Lagün; deniz börülcesi için uygun yaşam koşullarına sahiptir. Lagün denizden kum bariyeri ile ayrılır, alanı küçük olduğu için ilk etapta deniz börülcesi çiftliği için uygun değildir. B Fotoğraf; 2015, Geotag Aeroview.
Devam Edecek...
