Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, salgının başından beri vatandaşları koronavirüs hakkında bilgilendirmeye ediyor. Şener, ’’Aşılanma, ev içi temas ve sağlık çalışanlarında bulaşı önlüyor’’ diyerek herkesin aşı olması yönünde uyarıda bulundu.
Geçtiğimiz yılın Mart ayından beri Koronavirüs can almaya devam ediyor. Türkiye’de günlük vaka sayıları son günlerde 20 binin üzerinde seyrediyor. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nden tayin olan İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener koronavirüsle ilgili hem dünyadan hem de ülkemizden önemli açıklamalarda bulundu.
‘’AŞILANMA İLE ÖNLEMLERE UYUM AZALDI’’
Sorular üzerine konuşan Şener, ‘’Bu kadar Aşılanmaya rağmen hala neden vaka düşmüyor. Ölüm artıyor. Olası sebepler Nüfusa göre tam Aşılı oranı hala %50 altında. Üçüncü doz zamanı gelmiş ama olmayan sayısı hala çok yüksek. bunlar koruma yelpazesi dışına çıktı. Delta - Delta plus hızlı yayılıyor ve ölümcül seyrediyor. Hala aşılanmayan 10 milyon civarında 18 yaş üstü dolaşımda olan birey var… Aşılanma ile önlemlere uyum azaldı; maskeler çıktı mesafeler kayboldu… Hastalar çok geç hastaneye başvuruyor. Satürasyon düşmeden gelmiyorlar… Ve Winter is coming’.Salgının kontrolü artık aşısızlarda söylenecek her şey söylendi Yapılabilecek her şey yapılıyor!’’ dedi.
Ayrıca Şener, aşılanmanın bulaşı önemli ölçüde azalttığını belirterek, ‘’Aşılanma ev içi temas ve sağlık çalışanlarında bulaşı önlüyor. Aşınızı olun’’ uyarısında bulundu.
‘’YÜZDE 13 ÖLÜM CİDDİ RAKAM’’
Çocuklarda aşı tartışılırken Çocuklarda aşı gerekli mi? Sorularına ‘’Bu tabloda ben başka bir alternatif düşünemiyorum…%13 ölüm ciddi rakam’’ dedi.
‘’GÜVENLİ ALANDA KALMAK İÇİN AŞINIZI OLUN’’
Şener Tarihteki aşı karşıtlarından bahsederek, ‘’Aslında hikaye ilk olarak Edward Jenner’in çiçek aşını bulup Londra’da salgında yaygın uygulanması sonrası salgının sönümlenmesi ve ölümleri önlediğinin gösterilmesi ile başlamış. Tabii hemen karşıtları çıkmış; aşıyı zehirli bir ağaç olarak anlatmışlar… aşılananların dinden çıkacağını- kolda oluşan aşı izinin şeytanın damgası olduğunu söylemişler! ( 1800) Sonra Pasteur’e sarmışlar… o kadar ki hastalığı yayıp… aşıyı satmakla suçlanmış… çünkü kuduz aşısı olmak için ABD’den Fransa’ya gelenler olmuş… hatta bugün hala ABD’de hayvan hakları derneği olarak aktifler… çünkü AŞI’lar için deneylerde hayvanlar kullanılıyor diye… 1970’lerde Difteri- Boğmaca Tetanoz aşısına takmışlar… çünkü eksik aşılanma nedeniyle, mini salgınlar ve ölüm olmaya başlayınca; basında aşı kampanyaları başlamış… hemen bir grup kurulmuş The Association of Parents of Vaccine Damaged Children (APVDC)… bir makale ile mahkemeye başvurulmuş… aşılama durdurulsun zarar veriyor diye… tabii ki yayının yanlı ve yanlış bilgi içeriği ispat edilince… aynı hızla bu STK dağılmış. 1998’de Andrew Wakefield sahne almış ve Kızamık, kızamıkçık, kabakulak aşısına savaş açmış… otizim yapıyor diye… ama daha sonra ortaya çıkmış ki bu makaleleri yayınlamadan kızamık aşısının tek yapılanı için patent başvurusu var. yani kendi pazarını yaratmaya çalışmış… hekimlik lisansı elinden alınan bir süreç ile İngiltere’yi terk etmek zorunda kalmış. Bana hepsi tanıdık geliyor… Bütün bunlar olurken; bu söylemlere kanıp aşılanmayan milyonlarca insan bu hastalıklardan öldü… şimdi kimse bu aşı karşıtlarını hatırlamıyor değil mi? Ama Jenner, Pasteur ve Uğur Şahin & Özlem Türeci hiç unutulmayacaklar… Güvenli alanda kalmak için aşınızı olun’’ uyarısında bulundu.
Sağlık Bakanlığı Rehberinde önemli güncellemeler aktaran Şener, ‘’Aşı kısmı Özet Primer bağışıklama: 3 doz Sinovac = 2 doz Biontec. Korunma süreleri İki doz Sinovac’da son dozdan sonra 4. Aya kadar. Yeni verilere göre güncelleme yapılacak gruplar; İki doz Biontech. - İki doz Sinovac’dan sonra 3. Dozu olanlarda( 3 ay içinde) Hastalığı geçirip 180 gün içinde tek doz aşı olanlar’’ dedi.
‘’BAĞIŞIKLIK TABİİ ÖNEMLİ AMA ÇOKTA BEL BAĞLAMAYIN’’
Modern Aşı çağının bir kahramanı Maurice Hilleman’dan bahseden Şener, ‘’Kendisi 40’dan fazla aşıda imzası olan bir hekim. 1957 Asya İnfluenza ( Hong Kong) salgını sırasında “4 ayda” aşıyı geliştirmesi ile ünlü. ABD’de uzun yıllar bir kahraman gibi anıldı…çünkü bu sayede “Asya gribi” tüm dünyada 2 milyon ölüme sebep olurken…ABD’de AŞI sayesinde 70bin ölüm ile atlatıldı…Bulduğu önemli iki tesbit vardı ki…Birisi bugüne örnek olur diye paylaşıyorum. İnfluenza’da antijenin şift ve drifti tanımladı…virüsün değişimini… İspanyol -1918 - gribini sağ atlatanlarında bu (Hong Kong) yeni virüs ile hastalanıp enfekte olduklarını gösterdi…Solunum yolu virüslerinde ( covid 19 dahil) hastalığı atlatsanız bile nAb yanıtı tam oluşmaz ve uzun süre kalmaz( 1-3 ay) AŞI’nızı olun…Bağışıklık tabii önemli ama çokta bel bağlamayın derim…Hayat her şeyi deneyimleyecek kadar uzun sürmüyor…başkalarının deneyimlerinden faydalanmak lazım’’ dedi.
Kapalı alanda covid 19 bulaşını azaltmak için önlemler üzerine konuşan Şener, ‘Özellikle okullar için Temiz hava sirkülasyonu - pencere açmak yada kapalı sistemlerde aralıklı temiz hava. HEPA filtreli taşınabilir hava temizleyiciler… UVGI kapalı havalandırma sistemlerine uygulanabilir… CO2 sensörleri ile yeterince havalanmış alanın denetimi… Oda da 800ppm altında olmalı. Çünkü bu oranın üstünde bulaş daha yüksek’’ şeklinde konuştu.
‘’PCR SONUÇ BEKLEME DURUMUNU DA ORTADAN KALDIRACAKTIR’’
‘’Yine Covid 19 PCR yalanları başlamış’’ diyen Şener, ‘’Tıpta bir testte iki türlü performansa bakılır; Analitik performans- diğer virüslerden ayırt etme becerisidir. Onay almış Covid 19 PCR testlerinde yüzde 100’dür( 500 - 5000 kopya/mL) Klinik performans - tanı koyma veya tanıyı destekleme becerisidir. Onay almış Covid 19 PCR testlerinde bu %80-90 arasında değişir. Tarama ve tanı testi stratejisi genelde tıpta farklıdır. Örn. Efor testi tarama- anjiyo tanıyı kesinleştirmek için yapılır. Burada ki sıkıntı Covid 19 PCR testlerinin hem tarama hem de doğrulama olarak yapılması. Yapılması gereken ( kişisel görüşüm) covid 19 antijen testlerinin tarama- PCR’ın doğrulamaya kaydırılmasıdır. Bu antijen testleri hasta başı, hızlı sonuç verdiği için PCR sonuç bekleme durumunu da ortadan kaldıracaktır’’ şeklinde konuştu.
‘’GRİPTE 2 YILDIR GÖRMEDİĞİMİZ BİR KIPIRDANMA VAR’’
Covid 19 ne zaman biter sorusuna yanıt veren Şener, ‘’Endemik olması lazım…Yani tıpkı, domuz/ kuş gribi gibi diğer ILI (Influenza Like Ilness) grubuna dahil olmalı. Şimdi İlk defa bu sezon 2 yıldır ortada olmayan gribi dört gözle bekliyoruz… Çünkü eğer grip görmeye başlarsak ihtimal ki korona yerleşik - mevsimsel hale gelecektir. DSÖ verilerine göre gripte 2 yıldır görmediğimiz bir kıpırdanma var… bu iyi haber olabilir’’ dedi.
‘’ABD’DE AŞI SAYESİNDE 70BİN ÖLÜM İLE ATLATILDI’’
Şener, ‘’Modern Aşı çağının bir kahramanı Maurice Hilleman kendisi 40’dan fazla aşıda imzası olan bir hekim… 1957 Asya İnfluenza ( Hong Kong) salgını sırasında “4 ayda” aşıyı geliştirmesi ile ünlü… ABD’de uzun yıllar bir kahraman gibi anıldı…çünkü bu sayede “Asya gribi” tüm dünyada 2 milyon ölüme sebep olurken…ABD’de aşı sayesinde 70bin ölüm ile atlatıldı… Bulduğu önemli iki tesbit vardı ki Birisi bugüne örnek olur diye paylaşıyorum… İnfluenza’da antijenin şift ve drifti tanımladı…virüsün değişimini… İspanyol 1918 gribini sağ atlatanlarında bu (Hong Kong) yeni virüs ile hastalanıp enfekte olduklarını gösterdi… Solunum yolu virüslerinde ( covid 19 dahil) hastalığı atlatsanız bile nAb yanıtı tam oluşmaz ve uzun süre kalmaz( 1-3 ay) Aşınızı olun… Bağışıklık tabii önemli ama çokta bel bağlamayın derim. Hayat her şeyi deneyimleyecek kadar uzun sürmüyor. Başkalarının deneyimlerinden faydalanmak lazım’’ dedi.
‘’RUHSATLI BİR ÜRÜNÜ KÖTÜLEYENLERE YAPTIRIMLAR GELEBİLİR’’
Son günlerde ölüm sayıları 200 kişinin üzerinde seyrediyor. Ölümlerin artışını değerlendiren Şener, çünkü Delta varyant baskın ve Aşısızlarda ağır seyrediyor. Eğitimci ve sağlık çalışanlarının aşılanması şart. PCR testi için hastaneye gitmek riskli çünkü sonuçta buradan da enfeksiyon kapabilirsiniz ve sürdürülebilir bir şey değil o yüzden en iyisi Aşıyı olmak. Aşı tereddütünü oluşturmak için kasıtlı paylaşımlar yapanlar sıradan vatandaşın kafasını karıştırıyor… Ben aşı olmayan herkesin aşı karşıtı olmadığını biliyorum… Eylülde aşı ruhsat alınca durum değişir; çünkü ruhsatlı bir ürünü kötüleyenlere yaptırımlar gelebilir. Üçüncü/ dördüncü doz gerekli mi? Aşılarda oluşan antikorlar zamanla kaybolur… Ama herkese gereklilik farklıdır… ABD, İngiltere, İsrail 3. Dozu belli gruplara önerdi… 6-8. Ay sonra tüm kişilere gerekebilir. Salgın aktif devam ederken sonrası belirli değil’’ dedi.
KAPALI ALAN ÖNLEMLERİ
Sorular üzerine konuşan Alper Şener, ‘’Kapalı alanda covid 19 bulaşını azaltmak için önlemler? Özellikle okullar için. Temiz hava sirkülasyonu - pencere açmak yada kapalı sistemlerde aralıklı temiz hava… HEPA filtreli taşınabilir hava temizleyiciler. UVGI -kapalı havalandırma sistemlerine uygulanabilir. CO2 sensörleri ile yeterince havalanmış alanın denetimi oda da 800ppm altında olmalı çünkü bu oranın üstünde bulaş daha yüksek’’ dedi.
‘’PCR SONUÇ BEKLEME DURUMUNU DA ORTADAN KALDIRACAKTIR’’
Şener, ‘’Yine Covid 19 PCR yalanları başlamış. Tıpta bir testte iki türlü performansa bakılır; Analitik performans- diğer virüslerden ayırt etme becerisidir… Onay almış Covid 19 PCR testlerinde %100’dür( 500 - 5000 kopya/mL). Klinik performans - tanı koyma veya tanıyı destekleme becerisidir… Onay almış Covid 19 PCR testlerinde bu %80-90 arasında değişir. Tarama ve tanı testi stratejisi genelde tıpta farklıdır… örn. Efor testi tarama- anjiyo tanıyı kesinleştirmek için yapılır. Burada ki sıkıntı Covid 19 PCR testlerinin hem tarama hem de doğrulama olarak yapılması. Yapılması gereken ( kişisel görüşüm) covid 19 antijen testlerinin tarama- PCR’ın doğrulamaya kaydırılmasıdır. Bu antijen testleri hasta başı, hızlı sonuç verdiği için PCR sonuç bekleme durumunu da ortadan kaldıracaktır’’ dedi.
‘’GRİPTE 2 YILDIR GÖRMEDİĞİMİZ BİR KIPIRDANMA VAR’’
Covid 19 ne zaman biteceği hakkında yöneltilen sorulara yanıt veren Şener,’’ Endemik olması lazım… Yani tıpkı, domuz/ kuş gribi gibi diğer ILI ( Influenza Like Ilness) grubuna dahil olmalı… Şimdi… İlk defa bu sezon 2 yıldır ortada olmayan gribi dört gözle bekliyoruz… Çünkü eğer grip görmeye başlarsak (ihtimal ki) korona yerleşik - mevsimsel hale gelecektir… DSÖ verilerine göre gripte 2 yıldır görmediğimiz bir kıpırdanma var… Bu iyi haber olabilir’’ ifadelerinde bulundu.
‘’AŞI KESİNLİKLE VİRÜS YAYILIMINA ÖNLÜYOR!’’
Aşı olanlarda enfekte olduğunda en az aşısızlar kadar virüsü yayar iddiasının da yanlış olduğu gösterildiğini söyleyen Şener, ‘’Aşı olmuş enfekte olanlar. Yeni aşı olmuş - 14 günden az geçmiş enfekte olanlar. Aşısız enfekte olanlar Arada dağlar kadar fark var… Aşı kesinlikle virüs yayılımına önlüyor! Hem kendinizi hem de çevrenizi korunmak için Aşınızı olun’’ şeklinde konuştu.
‘’HEKİMLER ÖZEL SEKTÖRE GEÇİYORLAR’’
‘’Hekimlerin ciddi bir bölümü kamudan ayrılmak yolunda ilerliyor… Sessiz sedasız. Korona yoğunluğu diyebilirsiniz. Ücret yetersizliği diyebilirsiniz… Hekime/ sağlık çalışanına şiddet diyebilirsiniz. hepsi etken olabilir ama Nedeni aslında çok basit… Meksika açmazı (Mexican standoff) olaya karışan hiçbir tarafın kazançlı çıkamayacağı içinden çıkılmaz durum Kamu sağlık sistemi- Hekim- Hasta ilişkisinde kimse kimseden memnun değil… Bu açmazdan çıkmak içinde hekimler özel sektöre geçiyorlar… Kamu sağlık sistemi ile hasta baş başa kalınca, sorunun ciddiyeti anlaşılacak’’ dedi.
Muzaffer Cirtel
