Çanakkale Savaşları’nda düşmana geçit vermeyen kahraman topların içinde bulunduğu durum görenlerin içini acıtıyor. Yol kenara bırakılmış toplar, adeta çürümeye terkedilmiş durumda. Çöp yığını gibi yol kenarında duran tarihi topların içinde bulunduğu durumdan kurtarılıp bir yerlerde sergilenmesi isteniyor.
Tarihimizde altın harflerle yazılan Çanakkale Savaşları’nın üzerinden 105 yıl geçti. Bir asırdan fazla zaman önce düşmanlar hem denizden hem de karadan saldırıya geçti. Bu önemli savaşta hem karadan hem de denizden büyük zaferler elde ettik. Deniz Savaşları’nda elde edilen başarının en büyük etkilerinden biri de tarihi toplar. Boğazın hem
Anadolu hem de Avrupa yakasına konulan toplarla, düşman gemileri boğazın sularına gömüldü.
Deniz savaşıyla ilgili hem Asya tarafında, hem Avrupa tarafında olmak üzere değişik yerlerde batarya, tabya ve kale içlerinde toplarımız bulunuyor. Asya tarafında ağırlıklı olmak üzere Nara, Mecidiye Tabyası, Çimenlik Kalesi ve önündeki Aziziye Tabyası, Hamidiye Tabyası ve Dardanos Bataryası, Cevatpaşa Bataryası, İntepe Bataryası, Topcamlar Bataryası ve yine hemen Kumkale’nin üzerindeki şimdiki palamutluk sırtının olduğu yerdeki batarya, Kumkale, kalenin içindeki batarya, Orhaniye Tabyası, Yenişehir Bataryası ve Kesik Bataryası olmak üzere Asya tarafında savunma hatlarımız bulunuyordu.
Avrupa tarafından ise hem Bigalı köyü çevresinde tepelerde Ak Tabya, Mersin Tepe Tabyası, Bigalı Kalesi bölgesinde bulunan tabyalarımız ve yukarıdaki Poyraz Tabya ve hemen alt tarafta küçük bir bataryamız daha bulunuyor.
Boğazın hem Avrupa hem de Asya bölgesindeki toplarla ilgili bilgi veren tarihçi emekli öğretim görevlisi Bünyamin Nami Tonka, tarihimizde önemli bir yere sahip olan bu topların bazılarının kaderine terkedilmesinin acı verici olduğunu söyledi. Tonka, “Şimdiki Şehitler Abidesi olan yerde bir bataryamız var, Sedülbahir’de bir batarya, Ertuğrul’da bir tane tabya ve yine toplarımız değişik yerlerde serpilmiş halde bulunmaktadır. Bu toplar Çanakkale Savaşı’nın kaderini değiştirmiştir. Asya tarafındaki toplarımızdan, Kumkale ve çevresindeki toplarımız hale tarlaların içerisinde serpilmiş halde durmaktadır. Bunlar savaş sırasındaki olduğu yerde duruyor. Bir kısmı doğal şartlardan dolayı artık paslanmış. Bir kısmının da namluları parçalanmış ve bir kısmı da buradan özel bazı kişiler tarafından hurdacılara satılmış onları gördük. Asya bölgesindeki toplarımızın bir kısmı hale tarlaların içindeydi.” dedi.
KAHRAMAN TOPLARIN DURUMU İÇLER ACISI
Tarihimizde önemli bir yere sahip olan ve düşman gemilerini boğazda batıran ve adına “kahraman toplar” verilen bu tarihi savaş aletlerinin bir kısmı içinde bulunduğu durum içler acısı. İçler acısı durumda olan tarihi toplardan bazıları da Kumkale Şehitliği yakınlarında yol kenarında bulunuyor. Tarla içinde yol kenarına bırakılan toplar kira pas içinde. Yoldan gelip geçenlerin dikkatini çeken topların bulunduğu durumdan kurtarılıp bir yerlerde sergilenmesi isteniyor.
Topların içinde bulunduğu acı durumu Tonka görüntüledi. Topların tarihi hakkında bilgi veren Tonka, “Hemen Kumkale köyün üst tarafında sahile yakın bölgesinde tarla içerisindeki toplarımızda oradan muhafaza edilmek üzere alınmış, şimdiki Kumkale Şehitliği’mizin hemen yan tarafın yerleştirilmiş. Yine kaderleriyle baş başa bırakılmış. Aslında hem Halileli köyünün alt tarafındaki tarla içindeki toplarımız, hem Orhaniye Tabyası’ndaki toplarımız, hem de şimdi bu getirilmiş olan topların her birinin muhafaza altına alınmasında büyük bir fayda var. Ayrıca bunlar yine bir batarya pozisyonunda etrafında ulaşımın sağlanabileceği yere getirilmesinde fayda var. Böyle bir yere geldiği taktirde turizm sezonu açıldığında Anadolu’dan gelen insanlar belli bir güzergahta bunları da görmüş olacak. Bu topların bir kısmı da 1950’li yılların başında Muhasebei Umumiye Kanunu’na göre bir kanun çıkarılmış. Bu malzemelerin büyük bir çoğunluğu satılmış Bu satılma sonucunda elimizde şu anda yeterince Çanakkale Savaşları’nda kullanılmış topların birçoğunun olmadığını görüyoruz. Olmama gerekçesi de satılması. Var olanlarda şu anda kir, pas içerisinde ve bakımsız bu da bizim tarihe pek saygımız olmadığını göstermektedir. Bunlar kahraman toplardı. Gelecek nesillere Çanakkale ruhunu verecek olan objelerdir. Bunların her birine sahip çıkmak gerekir. Bu toplar kendisine sahip çıkacak merciileri aramaktadır. Yakın zamanda bunlara sahip çıkılır diye düşünüyorum.” dedi.
Arzu Baladur
